Tips voor een betere plectrumtechniek

Op een elektrische gitaar speel je vaak met een plectrum (picking of flatpicking). Andere technieken zijn hybrid picking (plectrum gecombineerd met vingers) of finger picking (enkel met de vingers). Enkele beroemde gitaristen die zonder plectrum op een elektrische gitaar spelen zijn o.a. Mark Knopfler (Dire Straits) en Jeff Beck. Sommige gitaristen spelen met een thumbpick en hun vingertoppen, of met fingerpicks, een soort plectrums die je aan je vingertoppen schuift.

Het is belangrijk om over een goede plectrumtechniek beheersen om een goede sound, dynamiek, expressie en snelheid te bereiken. Wat is een goede plectrumtechniek en wat zijn essentiële dingen waar je op moet letten om jezelf een goede plectrumtechniek aan te leren?


Tips voor een betere plectrumtechniek: welke plectrums kiezen

Welke plectrums kiezen

Plectrums zijn er in vele soorten, kleuren, vormen, maten en materialen. De kleur en tekening zijn niet van belang, maar de vorm, maat, dikte en materiaal van het plectrum zijn erg belangrijk. Welk plectrum een gitarist uiteindelijk verkiest is erg persoonlijk. Tijdens het spelen mag alleen het puntje van het plectrum de snaren raken, en je vel mag net niet tegen de snaren komen. Wat betreft de vorm is het van belang zo min mogelijk wrijving met de snaar te creëren, waarbij een puntig uiteinde ideaal is. Hierdoor is het contact tussen snaar en plectrum minimaal, maar hierdoor krijg je wel een iets scherpere sound. Daarom verkiezen evenveel gitaristen een stomper versus een puntig uiteinde. Een scherper uiteinde slijt wel sneller af, en dit is ook de reden waarom topgitaristen meerdere plectrums gebruiken tijdens een optreden: de punt is bot geworden! Afhankelijk van het materiaal kan je de punt terug wat aanscherpen met een mes. Wat betreft de dikte van het plectrum, kun je het beste een plectrum kiezen met een dikte van 0.7 tot 2 millimeter. Bij dunnere plectrums is er minder controle mogelijk tijdens het gitaar spelen. Bij dikkere plectrums bepaalt de gitarist veel meer en beter wat er gebeurt en is er dus meer controle! Goed spelen met een dikker plectrum vergt wel meer van je techniek, maar is essentieel als je strak, dynamisch en expressief wil leren spelen.


Soorten plectrums

Materiaal en dikte van het plectrum

Er zijn plectrums gemaakt van oneindig veel materialen, maar meest gebruikt is uiteraard kunststof met name nylon en celluloid. Maar er zijn nog veel meer goede materialen om plectrums van te maken zoals carbonate, steen, metaal, been tot en met hout en titanium. De betere kunststof plectrums kun je, als ze wat af beginnen te slijten, zelf qua vorm wat bijwerken met een mes. Metaal en dergelijke is net ietsjes moeilijker :-).

Persoonlijk vermijd ik plectrums uit metaal (bv brass). Deze plectrums zijn gewoon te hard, klinken erg schril en tevens moet je opletten … de elementen (pick-ups) van je gitaar zijn eigenlijk magneten, dus mag je zeker niet te dicht in de buurt komen met een metalen plectrum. Plectrums van zacht materiaal slijten sneller en geven een wat donkerdere toon. De tik van het plectrum tegen de snaar klinkt hoger, helderder, scherper als het plectrum van harder materiaal is gemaakt. Wat je mooier vindt is een kwestie van smaak en uiteraard ook afhankelijk van de muziekstijl! Stijlen als funk en hardfunk (zoals Red Hot Chili Peppers of Nile Rodgers van Chic) kan je niet spelen met een dun of te zacht plectrum.

De extreem dunne plectrums zijn eigenlijk alleen voor slaggitaar (akkoorden) te gebruiken, en dan vooral gebruikt door beginnelingen die nog niet veel plectrum techniek beheersen en/of nog weinig controle hebben over hun rechterhand. Solo kan je met dunne plectrums absoluut niet spelen daar die te veel mee geven en buigen. De medium plectrums worden het meest gebruikt (rond de 0.75 mm dikte), ze geven iets mee, maar niet te veel. Qua sound zitten ze tussen dunne en dikke plectrums in. De heavy en extra heavy plectrums geven weinig tot niets mee. Hiervoor moet je wel degelijk een goede plectrum techniek beheersen en een goede controle over je rechthand hebben. Zoniet zou je het plectrum snel verliezen tijdens het spelen.


Plectrum vasthouden

Heel veel gitaristen houden het plectrum verkeerd vast. Maar toch zijn er geen vaste regels hoe je een plectrum moet vasthouden. Indien we de standaardregels van vele websites moeten geloven, moeten we vaststellen dat topgitaristen als John Petrucci en Steve Morse hun plectrum vaak verkeerd vasthouden. Thans zijn dit toch wel “relatief” straffe gitaristen nietwaar :-)? Maar OK, enkele richtlijnen wanneer je pas begint met gitaar spelen zijn toch wel belangrijk en noodzakelijk. Als je het plectrum bv tussen je vingertoppen vasthoudt dan zal deze altijd de neiging hebben om te bewegen en rond te draaien. Waarbij de aanslag steeds onder een andere hoek zal gebeuren, plus loop je het risico van het plectrum te laten vallen.

Tips voor een betere plectrumtechniek: hoe een plectrum vasthouden

Wat is dan één van de goede manieren om een plectrum vast te houden?

Maak een nulvorm met je duim en wijsvinger. Leg het plectrum op de zijkant van je wijsvinger en leg nu je duim er bovenop. Belangrijk is dat je die nulvorm behoudt om flexibel te kunnen bewegen met je vingers om meer dynamiek en expressie te verkrijgen.

Manier van aanslaan (attack)

Omdat we het hier vooral hebben over plectrumtechniek, gaan we niet te veel uitbreiden over de aanslag (attack). In grote lijnen zijn er 4 manieren van aanslagtechniek met plectrum : steunend met de vingers, steunend met de pols of de zijkant van de pols, aanslaan los uit de pols en aanslaan vanuit de arm. Uiteraard is dit te uitgebreid om in dit hoofdstuk onder te brengen. Maar toch even kort …

Om snel en strak te spelen is het van belang dat het aanslaan van de snaar een constante en lichte beweging is, een beweging waarbij de gitarist in controle is van wat er gebeurt. Plectrumtechniek kent een omlaag gaande aanslag (downstroke) en een omhoog gaande aanslag (upstroke), hetgeen een constante beweging moet zijn die elke keer weer exact hetzelfde gebeurt. Volgens de vorm van je hand en vingers staat je plectrum eigenlijk nooit volledig parallel met je snaren, daarom ook dat een upstroke altijd net iets meer accent heeft dan een downstroke.

Bij heel wat muziekstijlen zoals pop, rock, grunge, metal, waarbij de riffs zeer mechanisch en strak moeten klinken, zullen dan ook enkel downstrokes gebruikt worden. Bij andere stijlen of technieken geven de iets hardere upstrokes net het gewenste effect zoals bij jazz, swing, reggae, etc. Bij snel spelen (speed picking), kan je best het plectrum lichtjes draaien tot deze parallel loopt met je snaar. De afstand tussen plectrum en snaar moet dan zowel bij de upstroke alsook downstroke gelijk zijn, zodat de accenten wegvallen en er meer snelheid kan gemaakt worden.

Ook dit laatste is weer erg persoonlijk. Gitaristen zoals Paul Gilbert blijven hun plectrum toch schuin houden tijdens de speed picking, net omdat dat een licht schrapende effect toevoegt aan de sound van het aanslaan. Beperk sowieso zo veel mogelijk de wrijving van het plectrum met de snaar om snelheid van spelen te bevorderen of in elk geval niet te belemmeren. Het is van belang dat de snaren alleen met het puntje van het plectrum worden aangeslagen, ook weer om de wrijving te beperken. Minder wrijving is minder verspilling van energie.